Sual Cavab

İstiqraz – borc qiymətli kağızlarıdır. SOCAR İstiqrazları, istiqrazı buraxan şəxsdən (emitent) əvvəlcədən müəyyən edilmiş tarixlərdə faiz (kupon) gəlirini və istiqraz müddətinin sonunda, qoyduğu ilkin vəsaiti (nominal) almaq hüququnu verən investisiya qiymətli kağızıdır.

Yeni SOCAR İstiqrazının -  buraxılış məbləği: 100,000,000 (yüz milyon) ABŞ dolları; nominal dəyəri: 1000 (min) ABŞ dolları; müddəti: 5 il; faiz dərəcəsi: illik 4.5% olacaqdır. Faiz ödəməsi: fevral, may, avqust və noyabr aylarının 1-də.

Hal-hazırda bazar araşdırması onu göstərir ki, vətəndaşlarımız vəsaitlərinin əksər hissəsini ABŞ dollarında saxlayır. İqtisadiyyatdan kənar qalmış bu vəsaitlərin yenidən iqtisadiyyata qazandırılması məqsədi ilə SOCAR İstiqrazları ilkin mərhələdə ABŞ dolları ilə buraxılıb.

İnvestorlara minimal 1 000 ABŞ dolları məbləğində istiqrazlar təklif olunur.

Bəli, istiqraz sahibləri istiqrazlarını istədikləri vaxt sataraq nağd pula çevirə bilərlər. SOCAR market-meykeri vasitəsi ilə istiqraz sahiblərinin təkrar bazarda hər zaman likvidlik riski ilə üzləşmələrinin qarşısını alır.

İstiqraz sahibləri istiqrazlarını istədikləri vaxt sata və nağda çevirə bilərlər. SOCAR bunun üçün lazım olan bütün sistemi və texniki infrastrukturu qurub və hər zaman bazarda istiqrazlarının alıcısı kimi çıxış edərək, istiqraz sahiblərinin maliyyə itkisi ilə üzləşmələrinin qarşısını alır. SOCAR İstiqrazlarının sahibləri istiqrazlarını 1 və 5 saylı ASAN xidmət mərkəzlərində yaradılmış SOCAR İstiqrazı kiosklarına müraciət edərək sata bilərlər. Bütün hallarda SOCAR, buraxdığı istiqrazların likvidliyinə təminat verir. Qanunvericiliyin tələbləri çərçivəsində istiqraz sahibi notarius vasitəsi ilə sahib olduğu istiqrazları bağışlaya və ya hədiyyə edə bilər.

Əvvəlcədən elan olunduğu kimi, SOCAR İstiqrazlarının nominal qiyməti 1000 dollar, illik gəlirliliyi 4.5%-dir. Bu şərtlərə əsasən, 1 ədəd istiqrazı olanlar ildə 45 dollar, 10 ədəd istiqrazı olanlar ildə 450 dollar, 100 ədəd istiqrazı olanlar isə ildə 4 500 dollar gəlir əldə edəcəklər. Bu vəsaitlər ildə 4 dəfə bərabər hissələrlə istiqraz sahibinin bank hesabına köçürüləcək. Məsələn, şəxsin 10 istiqrazı varsa, o, ildə 450 dolar gəlir götürəcək və bu vəsaitlər hər 3 aydan bir 112.5 dollar olmaqla, ümumilikdə 4 bərabər hissə ilə onun hesabına köçürüləcək. İnvestor SOCAR İstiqrazlarından aldığı faizləri yenidən istiqrazlara investisiya edərək qazancını daha da artıra bilər.

Azərbaycan şirkəti SOCAR İstiqrazlarını yerli investisiya şirkətləri vasitəsilə əldə edə bilərlər. Bunun üçün investisiya xidmətlərinin göstərilməsi üzrə müqavilə bağlanılır və əsasən aşağıda tələb olunan sənədləri təqdim edirlər. Notarial təsdiq olunmuş nizamnamənin surəti, dövlət reyestrindən çıxarış, dövlət qeydiyyatı haqqında şəhadətnamə (VÖEN), imza səlahiyyətini təsdiqləyən sənədlər və sair.

Xarici hüquqi şəxs SOCAR İstiqrazlarını yerli investisiya şirkətləri vasitəsilə əldə edə bilərlər. Müvafiq müqavilənin bağlanılması üçün aşağıdakı sənədlər tələb oluna bilər: apostil və ya leqallaşdırma qaydasında təsdiq edilmiş surətləri: hüquqi şəxsin dövlət qeydiyyatından keçməsi barədə sənəd, vergi ödəyicisinin uçota alınması haqqında şəhadətnamə, nizamnaməsi, qanuni təmsilçisinin təyin olunması barədə və şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd.

Bunlardan əlavə, digər məlumatlar və lazım olduqda, sənədlər də tələb oluna bilər (dollarda olan cari bank hesabı məlumatları, FATCA, faktiki ünvan, SMS bildiriş üçün mobil nömrə, email, fax, telefon nömrəsi, filial və nümayəndəlikləri, etibarnamə, hüquqi şəxsi digər şəxs təmsil etdikdə benefisiarın müəyyənləşdirilməsi üçün sənədlər, səhmdarları haqqında sənəd).

SOCAR İstiqrazlarının müddəti 5 illik olduğu üçün, 2 ildən sonra təkrar bazarda istiqraz əldə etmiş şəxs üçün istiqrazın müddəti 3 il olacaqdır. Nə vaxt alınmasından asılı olmayaraq SOCAR İstiqrazlarının müddəti 2026-ci ildə başa çatır.

Təkrar bazardan alınan SOCAR İstiqrazlarının şərtləri birinci bazardan alınan istiqrazlardan fərqlənmir. 5 illik müddətə buraxılıb, 2026-ci ilədək dövriyyədə olacaq, illik 4.5% gəlir gətirir, faizlər 3 aydan bir ödənilir, likviddir – yəni istənilən vaxt rahatlıqla alınıb-satıla bilər.

SOCAR İstiqrazlarının ilkin və təkrar bazardan alışı prosesində ciddi fərq yoxdur. Fərq yalnız qiymət və komissiya ödənişindədir. İstiqrazları ilkin bazarda (yəni abunə yazılışı zamanı) 1000 dollara almaq mümkündür. Təkrar bazarda satılan istiqrazların qiymətləri isə istiqraz sahiblərinin tələb-təkliflərindən asılı olaraq dəyişir.SOCAR İstiqrazlarını abunə yazılışından əldə edən fiziki şəxslər olan investorların vasitəçilik xərclərini SOCAR qarşılayır.. Təkrar bazarda istiqraz alışı zamanı isə vasitəlik edən investisiya şirkətinin broker komissiyası yaranır.

Digər ölkələrin vətəndaşları SOCAR İstiqrazları alarkən Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə tanınan şəxsiyyətini təsdiq edən sənədi ilə yanaşı, yerli bankların birində  dollarda cari hesab məlumatını təqdim etməlidir. Bəzi hallarda xarici vətəndaşdan əlavə sənədlər də tələb oluna bilər.

SOCAR İstiqrazlarını təkrar bazarda almaq istəyən Azərbaycan vətəndaşlarından şəxsiyyət vəsiqəsi və yerli bankların birində dollarda cari hesab məlumatı tələb olunur.

Qiymətli kağızlar haqqında mövcud qanunvericilik hazırda qiymətli kağızların elektron olaraq tədavülünə icazə verir.

Bəli, istiqrazları satarkən investisiya şirkətinin komissiyası və vəsaiti nağdlaşdırarkən bank xərcləri yaranır. İnvestisiya şirkətinin komissiyası satışın həcminə uyğun olaraq hesablanır. Adətən investisiya şirkətinin komissiyası satışın həcminin 0.03 – 0.07%-i qədər olur. İstiqraz satışından sonra daxil olan vəsait müştərinin sorğusu əsasında təqdim etdiyi dollarda olan bank hesabına köçürülür. Bankda vəsaiti nağdlaşdırdıqda, 0.3-0.6% arası xərc yarana bilər.

SOCAR İstiqrazlarını hazırda təkrar bazardan əldə etmək mümkündür. İstiqrazların dəyərindən əlavə, investisiya şirkəti və bank xərcləri də yaranır. İnvestisiya şirkəti xərcləri minimum 5 manat olmaqla, əməliyyatın həcmindən asılı olaraq, 0.03 -0.07 faiz arasında dəyişir. Faiz ödənişi üçün istiqraz sahibləri bankda cari hesab açır (əgər hesabları yoxdursa) və istiqrazın dəyərini bank vasitəsi ilə müvafiq hesaba köçürürlər. Bankdan asılı olaraq dollarla cari hesab açılışı 10 manata qədər, köçürmə komissiyası isə məbləğin 0.1-0.3 faizi arasıdır. Nümunə olaraq, 1 ədəd istiqraz almaq üçün 10 manat hesab açılışı, 1 dollar da köçürmə xərcləri yaranır və bu halda 1 istiqraza  11.7 manat əlavə xərc çəkilir. Müvafiq olaraq, 10 istiqraz alışı üçün əlavə xərc hər istiqraza 2.7 manat təşkil edir. Bank komissiyalarından asılı olaraq, xərclər dəyişə bilər.

SOCAR İstiqrazlarının birinci emissiyasının təkrar bazar dövriyyəsi 200 milyon dollar həcmində olmuşdur. Tədavüldə olduğu müddətdə Bakı Fond Birjasında ən çox əqd  bağlanan qiymətli kağız olmuşdur.. Satışda olan istiqrazların alışı və ya satışına hər hansı bir limit tətbiq olunmur. Fiziki və ya hüquqi şəxslər istənilən miqdarda SOCAR İstiqrazı ala bilərlər. Əgər investorun almaq istədiyi qədər istiqraz satışda yoxdursa, o,  müraciət edib hansı miqdarda və hansı məbləğdə istiqraz almaq istədiyini bildirə bilər. İnvestora bununla bağlı lazımi xidmət göstəriləcək və  lazımi istiqamət veriləcək.

Bəli. “Rabitəbank” SOCAR İstiqrazları sahiblərinə güzəştli kredit kampaniyası təklif edir. Kreditlər 1 milyon manata qədər, 1-24 ay müddətinə və illik 16%-dək verilir. Güzəştli krediti əldə etmək üçün sadəcə SOCAR İstiqrazı sahibi olmağınız kifayət edir. Qeyd etmək lazımdır ki, istiqrazlarınızı girov qoyaraq, krediti əldə etdiyiniz zaman, siz, istiqrazlardan gələn illik 4.5% gəlirinizi də almağa davam edirsiniz.